Natrium – kalium – zout
- The doc.
- 27 mei 2017
- 4 minuten om te lezen
Net terug van een mooie reis naar mijn andere thuisland, Zuid-Afrika. Wat minder outdoor deze keer maar, het avontuur was er niet minder op: baby Nels voor het eerst mee naar de andere kant van de wereld. En wat was ze trots, Gogo ngaBhungane (grote oma van Bhungane). Ikzelf natuurlijk ook! Elke keer weer, word ik geraakt door de cultuur, de mensen en hun warmte. Elke keer ook, word ik geraakt door het lekkere eten. Want joh, wat hebben we weer heerlijk gegeten. Veel gegeten, dat ook! Bijzonder smaakvol, maar ook veel zout, viel me op. En wat me derhalve ook raakt, elke keer weer, is het groeiende aantal mensen met gezondheidsklachten in mijn andere thuisland.
Zout is een van de bosdoeners daar. Hier trouwens ook. Lastig want, hoewel zout al eeuwenlang wordt gebruikt als conserveermiddel en smaakmaker, zorgt het ook voor veel gezondheidsgelazer….
Zout conserveert
In Nederland kennen we pekelharing, in Zuid Afrika zweren ze bij biltong. Een gezouten en gedroogd stukje vlees – afkomstig van rund, wild of struisvogel – waarvan de oorsprong honderden jaren geleden ligt, in de tijd dat het land nog bevolkt werd door de San en Khoikhoi.
Zout helpt bij het conserveren van vlees door bacteriën en andere schadelijke micro-organismen te doden, alsook door de groei en reproductie van schadelijke micro-organismen te remmen. Zout droogt de schadelijke mirco-organismen namelijk uit. Een lekkere bijkomstigheid is dat sommige kruiden – zoals in de biltong-wereld het veelgebruikte koriander – een soortgelijk effect kunnen hebben [1].
Wij houden van zout!
Een minimale hoeveelheid zout (eigenlijk natrium) is noodzakelijk voor het functioneren van ons lichaam, bijvoorbeeld voor een goede zenuw- en spierfunctie. Daarnaast vinden we zout lekker. Chips, patat, chocolade, havermoutpap en de warme maaltijd: ze blijven allemaal niet untouched by salt. Zout verrijkt smaken en minderen vinden we vaak lastig – onder andere omdat we het zo lekker vinden. Toch is minderen het overwegen waard en niet alleen vanwege de reden dat te veel zout zo’n wrang mondgevoel geeft!
| ''…75-80% van onze dagelijkse zoutinname is aan eten toegevoegd voordat wijzelf een verpakking openen of restaurant binnenwandelen!'' |
Zout, natrium en gezondheidsrisico’s
De maximaal tolerabele hoeveelheid zout bedraagt 6.0 gram per dag. De gemiddelde Nederlander eet ruim 1.5 maal zoveel. Zes gram keukenzout, of natriumchloride, bevat 2.4 gram natrium en dàt is de boosdoener als het gaat om onze gezondheid. Natriumchloride, verhoogt namelijk de bloeddruk, wat kan leiden tot hart- hersen- nier- en vaataandoeningen. Overigens is het goed om te weten dat 75-80% van onze dagelijkse natriuminname al aan eten toegevoegd, voordat wijzelf een verpakking openen of een restaurant binnenwandelen [2,3]! Nog een reden dus, waarom minderen zo moeilijk is…
Kalium
Maar er is nog een ander. Die ander wordt vaak ook wel als tegenhanger van natrium gezien: kalium. Net als natrium is kalium een mineraal dat onder andere een rol speelt bij de spierfunctie.
De dagelijks aanbevolen hoeveelheid van kalium zo’n 3.0 - 4.5 gram per dag. Een hoge kaliuminname werkt bloeddrukverlagend [4] en dat positieve effect van kalium is overigens groter bij mensen die i) al een hoge bloeddruk hebben, ii) ouderen, iii) mensen die veel zout consumeren en iv) mensen met een Afrikaanse achtergrond. Grote kans dat jij daarbij hoort en grote kans dat jij dus je voordeel kunt halen uit een grotere kaliuminname!
What to do?
1. Eet fruit. Bananen zijn powerfoods bij uitstek: ze bevatten per stuk ongeveer 10% van je ADH kalium! Bijkomend voordeel: rijpe bananen vormen een ontzettend voedzame bron van suikers waarmee je snel je spierglycogeen na de training kunt aanvullen.
2. Bezuinig nooit op groenvoer! Veelgebruikte bladgroenten als broccoli of spinazie bevatten per 100 gram respectievelijk 10 tot 15% van de dagelijkse benodigde hoeveelheid kalium! Gebruik ze in de basis van je salade, smoothie of hoofdmaal!
3. Eet whole foods. Bewerkt voedsel levert ons immers al meer dan 75% van onze dagelijkse hoeveelheid natrium! Door whole foods te eten en je eten zelf te bereiden weet je zeker dat je goed zit!
Terug naar mama Afrika. Want, hoe contradictief om te zien dat veel Afrikanen – juist zij die een hoger risico vormen voor het ontwikkelen van een hoge bloeddruk - tegenwoordig afstappen van hun traditionele dieet. In Afrika ploppen de fastfoodketens als paddenstoelen uit de grond. Veel zout, veel vet en veel suiker. Schoon eten verdwijnt langzaam uit zicht. Het dieet dat van origine gematigde hoeveelheden natrium bevatte, rijk was aan kalium en hierdoor bevorderlijk voor een goede hart- en vaattoestand (veel bananen, bladgroenten, haver, bonen) verdwijnt langzaam uit zicht. Hiermee ook jammer genoeg de authentieke keuken. Een keuken waarvan ik gelukkig wel nog heb mogen proeven en waar ikzelf nu alweer naar terug verlang. Ik verlang terug naar de oorsprong…
Enjoy Health!
The doc.
- Samefko
Bronnen
1 Silva F, Domingues FC. Antimicrobial activity of coriander oil and its effectiveness as food preservative. Crit Rev Food Sci Nutr. 2017 Jan 2;57(1):35-47.
2. Caitlin Dow – Why shaving salt matters. Nutritionaction.com, march 8, 2017
4. Whelton P. Effects of oral potassium on blood pressure. Meta-analysis of randomized controlled clinical trials. Send to JAMA. 1997 May 28;277(20):1624-32.
Comments