Licht doet groeien - the power of plants!
- The doc.
- 21 apr 2019
- 7 minuten om te lezen
Het is weer pasen. Een feest dat onder andere in het teken staat van de wederopstanding van Christus, aan het einde van de christelijke vastenperiode. Ook waar ik vandaan kom, het katholieke zuiden vieren we dit feest, al is het meer symbolisch. Pasen staat voor licht na een donkere periode. In vroegere West-Europese culturen was pasen het feest van de vruchtbaarheid. De winter werd verdreven met een groot paasvuur en de terugkeer van de zon werd gevierd.
De eerste kiemen ontspruiten en de bijen beginnen langzaam met het vergaren van nectar. De konijntjes eten zich rond en gezond voordat ze beginnen aan datgene waarvoor ze bekend staan. Pasen staat voor lente en vruchtbaarheid. Onder de regie van moeder natuur is de plantenwereld de aanjager van al het nieuwe leven dat begint in het voorjaar.
Planten staan onderaan de voedselketen. Vreemd eigenlijk, dat wij ze onderaan in de hierarchie zetten; ze zijn juist enorm van belang voor het in stand houden van deze keten (zie insert). Onze kijk op alles wat plantaardig is is gelukkig wel enorm veranderd in de afgelopen jaren. Waar je pak ‘m beet 10 jaar geleden als vreemde vogel gezien werd wanneer je vegetariër was, laat staan veganist, kent tegenwoordig iedereen wel iemand die maar al te graag z’n stukje vlees liever ruilt voor een Canellini-bonenschotel of een andere vega-variant.
Die veranderde kijk op voeding is ook dieper doorgedrongen bij instanties van hogerhand. De in november jl.(2015; originele publicatiedatum van dit stuk: april 2016, Ludidi voor Vondel Gym) verschenen Richtlijn Goede Voeding van de Gezondheidsraad [1] en de vorige week verschenen Nieuwe Schijf van Vijf [2] van het Voedingscentrum - getuigen van het feit dat er langzaam maar zeker op meerdere schaalniveau’s verandering begint te komen in onze perceptie op voeding in relatie tot gezondheid.
TEKST LOOPT DOOR ONDER AFBEELDING
De historische context
Kennis van voeding is dynamisch en sinds de intrede van de voedingswetenschappen, in de jaren 50, is deze kennis alleen maar dynamischer geworden. Want, hoe vaak zijn we niet gewisseld van dieet? Hoe meer we weten, hoe meer vraagtekens er komen en we raken verzeild in een complexe zoektocht naar de absolute waarheid. Want de mens is gewend om in kaders te denken. Goed versus slecht, gezond versus ongezond. We willen objectiveren: alles uitdrukken in een maat. Terwijl we eigenlijk niet eens weten wat ‘met mate’ precies betekent, behalve dat het niet te veel en niet te weinig moet zijn.
Ook hebben we geprobeerd voeding te categoriseren om het effect ervan op de gezondheid te kunnen bepalen. De koolhydraten versus de vetten enzovoorts. ‘De dosis maakt het vergif’, zei Paracelsus ooit. Maar van al die chemische structuren waaruit onze voeding bestaat weten we eigenlijk helemaal niet wat de juiste dosis nou precies is.
Heb je dit al gezien?
Bezoek de website van "De dr. Ludidi Vastenmethode - Intermittent fasting voor iedereen!" om de bestseller van dr. Ludidi over intermittent vasten te bestellen!.
dr. Ludidi's persoonlijke missie: Maastricht gezondste stad van Nederland. Meer weten hierover? Neem contact op met dr. Ludidi!
Vroeger “luisterden” we naar ons lichaam en voedden we ons met al het goeds dat we konden vinden in onze leefomgeving. Als dieren foerageerden we: we verzamelden alles wat nuttig, bruikbaar en voedzaam was om te kunnen overleven. We zorgden zelf voor ons eten en vaak was dat van plantaardige oorsprong. We wisten dat de plant-based way werkte en een efficiente en effectieve manier was om onze fysiek veel-eisende lichamen zo lang mogelijk zo goed mogelijk in conditie te houden.
Bewerkt eten kenden we nog niet en eten van dierlijke oorsprong konden we niet heel lang bewaren. We joegen en stroopten we wel, maar niet meer dan we daadwerkelijk konden gebruiken. Planten waren er in overvloed en ze leverden een rijk aanbod aan voedingsstoffen.
NOG MEER TEKST LOOPT DOOR ONDER AFBEELDING :)
Studies onder bevolkingsgroepen die nu nog leven op een manier vergelijkbaar als die van onze verre voorouders concludeerden dat het dieet van deze volkeren voor een ongeveer derde deel uit noten moetst hebben bestaan. Noten zijn voedzaam: ze leveren zowel macro- en micronutriënten en ze zijn lang houdbaar. Noten vormden daarom vaak het basisvoedsel. Nog een derde bestond dan uit overig plantaardig voedsel: bladgroenten, groot fruit en bessen en de rest was opbrengst uit jacht: eieren en vlees [3].
In een werkweek van slechts 25 uren waren we dan in staat om ca 2100 kcal per persoon per dag te verzamelen. Geen slechte opbrengst om lean in energiebalans te blijven. Bijkomend voordeel: we hielden nog voldoende tijd over voor educatieve en creatieve vormen van vermaak als steenkunst, dans en muziek. Wat dat betreft zijn we niet heel erg veel veranderd. Wij, de Homo Sapiens, zijn nog altijd behoorlijk gesteld op vertier en vermaak. Het liefst wat minder inspannend wel, op de bank voor de de televisie. Op het gebied van werk-efficientie kunnen we overigens ook nog behoorlijk wat leren van onze voorouders…
Planten: natuurlijke gezondhiedsboosters
Vroeger voelden we dus al aan dat een motor voornamelijk gedreven op “groene” brandstof ons lang fit en vitaal kon houden. In de moderne tijd is inmiddels behoorlijk wat bekend over de positieve effecten van the green way. Met dank aan de moderne wetenschap weten we dat een vergrote inname van plantaardige voeding bijdraagt aan het onderhouden van onze gezondheid. Het helpt ons zo lang mogelijk zo gezond mogelijk te blijven en speelt een rol bij het verminderen van ziekterisico’s. Er wordt zelfs onderzoek gedaan naar hoe planten ingezet kunnen worden als nieuwe behandelvorm bij bepaalde darmziekten die gerelateerd worden aan een stressvolle moderne leefstijl [4].
Door een proces dat we fotosynthese noemen, kunnen planten iets simpels als koolstofdioxide (CO2) en zonlicht omzetten in bruikbare energie om voedingsstoffen uit de grond te halen en om te groeien. Hierdoor worden planten een geconcentreerde bron van fytonutriënten, waaraan andere organismen zich te goed kunnen doen. Fytonutriuënten (fyto [phyto] = plant in het Grieks) zijn plantaardige nutriënten (voedingsstoffen). Ze kunnen een uiteenlopende functie hebben, van plantkleurstof tot antioxidant. De positieve effecten van plantaardig voedsel zijn echter niet helemaal terug te leiden tot losse fytonutriënten. We eten immers voeding, geen geïsoleerde nutriënten!
Groen is het nieuwe blauw
Een onderzoek uit 2015 toonde aan dat bij mensen die normaal typisch Westerse voeding eten (met veel vlees, vet en snelle koolhydraten) na het eten van een traditioneel Afrikaans dieet (rijk aan bladgroenten, vezels en langzame koolhydraten) al na 2 weken veranderingen in de darm optreden die die het risico op darmkanker kunnen verminderen* [5].
De herwonnen aandacht voor groen begon eigenlijk zo’n 10 jaar eerder, met de ontdekking van de eerste zogenaamde Blue Zone. In 2004 verscheen een demografisch-antropologisch wetenschapsartikel waarin aandacht besteed werd aan de hoge leeftijd van veel Sardinianen [6]. De onderzoekers kwamen tot de ontdekking dat men op Sardinië veel vaker dan elders 100 jaar of ouder wordt en gingen op zoek naar een verklaring hiervoor.
En dat leidde ertoe dat er in de navolgende jaren soortgelijke regio’s geïdentificeerd konden worden. Inmiddels telt de wereld 5 Blue Zones. Één van de belangrijkste veronderstelde factoren die bijdraagt aan het behalen van de uitzonderlijke hoge leeftijd in de Blue Zones is - je raadt het al: de consumptie van overwegend plantaardige voeding. Dit zette een beweging in gang die, sinds de opkomst van de voedingswetenschapen, minder gefocust was op geïsoleerde nutriënten, maar meer op eetpatronen (denk o.a. aan Mediterraans eetpatroon).
Sindsdien is er meer gericht onderzoek gedaan naar de gezondheidsvoordelen van een overwegend plant-based eetpatroon. Ook is duidelijk dat een dergelijk voedingspatRoon niet alleen de darmgezondheid ten goede komt. Plantaardig eten kan ook een positief effect kan hebben op de hart-en vaatgezondheid en het risico op diabetes mellitus type II helpt voorkomen. In zekere zin helpt het dus tekenen van veroudering te vertragen, iets wat de hoge leeftijd verklaart van de eeuwelingen uit de Blue Zones. Bijkomend voordeel is dat plantaardig helpt makkelijker op gewicht te blijven, vanwege de lage caloriedichtheid [7].
NOG ALTIJD MEER TEKST ONDER AFBEELDING, MAAR JE BENT ER BIJNA :)
Ook in de sportwereld begint men te onderkennen dat een marathon lopen op groene brandstof best kan en de combinatie met een high-fat diet, rijk aan snel-opneembare medium-chain triglyceriden (bijvoorbeeld kokosolie) zou zo maar het volgende paradigma kunnen worden voor sneller spierherstel bij dergelijke extreme inspanning [8].
Het dragen van de naam “Blue Zone” is nu nog maar voorbehouden aan een aantal populaties in de wereld, maar ik ben hoopvol dat de toekomst van ons kikkerlandje nu gauw ook wat blauwer kleurt.
Er schijnt nieuw licht op voeding en gezondheid. En wij krijgen langzaam maar zeker nieuwe antwoorden in onze zoektocht naar de "waarheid": een verhoogde inname van plantaardige voeding voor een betere gezondheid. Niets nieuws eigenlijk. Terug bij af dus? Een beetje wijzer toch wel, maar nog lang niet uitgeleerd. De cyclus herhaalt zich weer, of….
Vrolijk pasen!
Enjoy Health,
The doc.
- Samefko
*De basis van dit traditionele dieet bestond uit een ontbijt van pap of scrambled eggs met groenten. Verder werden veel bonen gegeten, aangevuld met maïspap, fruit, eieren en een kleine portie vis of mager vlees.
Heb je dit al gezien?
Bezoek de website van "De dr. Ludidi Vastenmethode - Intermittent fasting voor iedereen!" om de bestseller van dr. Ludidi over intermittent vasten te bestellen!.
dr. Ludidi's persoonlijke missie: Maastricht gezondste stad van Nederland. Meer weten hierover? Neem contact op met dr. Ludidi!
Bronnen
Gezondheidsraad, Richtlijnen Goede Voeding, november 2015
Voedingscentrum. Nieuwe Schijf van Vijf, maart 2016
Thompson L. A History of South Africa: from the earliest human inhabitation, to the present. Fourth edition, 2014; Jonathan Ball Publishers, Jeppestown, South Africa
Megna BW, Carney PR, Kennedey GD. Intestinal inflammation and the diet: is food friend or foe? W J Gastrointest Surg, 2016; 8 (2): 115 - 123Katz DL, Meller S. Can we say what diet is best for health? Annu. Rev. Public Health, 2014; 35: 83-103
O’Keefe SJD, Li JV, Lathi L. et al. Fat, fibre and cancer risk in African Americans and rural Africans. Nat Commun, 2015; 6: 6342
Poulain M, Pes GM, Grasland C, et al. Identification of a geographic area characterised by extreme longevity in the Sardinia islands: the AKEA study. Exp Gerontol, 2004; 39(9): 1423-9
Appel LG. Dietary pattern and longevity: expanding the blue zones. Circulation, 2008
Volek JS, Noakes T, Phinney SD. Rethinking fat as fuel for endurance exercise, Eur J Sports Sc, 2015; 15 (1): 13-20
Key TJ, Fraser GE, Thorogood M, et al. Mortalit in vegetarians and nonvegetarians: detailed findings from a collaborative analysis of 5 prospective studies. Am J Clin Nutr 1999; 70 (3): 516S-524S
Comments